“Alıcı Dil Bozukluğu” olan çocuklar dili, sözcükleri, kavramları ve cümle yapılarını anlamakta zorlanırlar.Belirgin bir alıcı dil bozukluğu veya gecikmesi olan bir çocuk cümlelerdeki anahtar kelimeleri ayırt etmekte ve konuşan kişinin jest ve bakışlar gibi sözsüz ipuçlarını yakalamakta başarılı olduklarından anlıyormuş gibi görünebilirler. Okul ortamında arkadaşalrının vüvut dillerinden ipuçları yakalamakta başarılı olan çocuklar ise i yönergeleri anlıyormuş gibi göründüklerinden özellikle okul öncesi dönemde alıcı dil bozukluğunun belirtilerinin aile ve öğretmenler tarafından farkedilmesi zor olabilir. Bazen çocuğun ifade edici dil gelişimi yaşına uygun gelişim gösteriyormuş gibi görünebilir ancak bu çocuklarda dili anlama güçlüğü olabilir. Doğru ve uzman kişilrece yapılan testlerle tanı koyulmadan önce eğer çocuğunuzun dil gelişiminde problem olduğundan endişe duyuyorsanız mutlaka öncelikle işitme testi yaptırmalısınız.
Çocuğunuzun işitme testi normal çıktı ise sözel olmayan ipuçları (vücut dili, bakışlar vb..)kullanmadan ve o anki durumla ilgisi olmayan yönergeler verin (çoraplarını çıkar, ceketini ve ayakkabılarını getir gibi…). Anlamakta başarılı olup olmadığına bakın. Bu tür basit testler, dil gelişimini değerlendirmek için uygun olmasa da, dili anlamakta problem yaşayıp yaşamadığı konusunda ipucu verir. Endişeleriniz devam ediyorsa mutlaka bir dil ve konuşma bozuklukları uzmanına danışınız.
Çocuğunuzun dili anlama becerilerini desteklemek için ipuçları:
-Çevrenizde gördüğünüz nesneler, olaylar hakkında konuşun. Böylece kelimelerle, eylemler arasında bağlantılar kurar.
-Çocuğunuzla oynayın! Oyun, konuşma ve dil becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.
-Oyun içinde çocuğunuzun yaptıkları hakkında yorum yapın, konuşun. Böylece kendi eylemleri ile eylemlerin ifade eden sözcükler arasında bağlantı kurar.
-Çocuğunuzla konuşurken karmaşık kavramlardan ve karmaşık ifadelerden kaçının.
-Dilinizi basit tutun. Kısa ve net cümleler kullanın, anahtar kelimeleri vurgulayın.
-Konuşurken çocuğunuzun dikkatini çektiğinizden emin olun ve dikkati dağıtacak uyaranları kaldırın (müzik, TV vb.).
-Çocuğunuzla konuşurken mutlaka yüzyüze durun ve göz kontağı kurun.
-Ona soru ve yönergeleri düşünmesi, işlemesi ve cevap ver
mesi için zaman tanıyın.
-Çocuğunuza sık sık kitap okuyun ve resimlerdeki nesneleri adlandırın, soru sorun ve hikaye hakkında tartışın.
-Çocuğunuzdan bir şeyler yapmasını istediğinizde, sizi duyduğundan ve anladığından emin olmak için söylediklerinizi tekrar etmelerini isteyin.
-Bazen ona birden fazla şeyi hatırlamasını, öğrendiklerini düşünüp hafızasından çağırmasını gerektiren bir görev verin. Örneğin, 2 veya 3 farklı nesneyi almak için yatak odasına gönderiniz.
-Hafta boyunca çocuğunuz için iyi bir uyku rutini oluşturun ve çocuğunuzu cesaretlendirin .
-Kahvaltı ve öğle yemeği için sağlıklı yiyecekler seçin; bu, gün boyunca dinleme becerisini ve dikkatini olumlu yönde etkileyebilir.
-Çok sayıda aile üyesi olan kalabalık bir eviniz varsa, çocuğunuzun iletişim kurarken dinlediği ve mesajları algıladığından emin olun.
Sermin Kumdakcı
Odyoloji ve konuşma Ses Bozuklukları Uzmanı
Ankara