Otizm spektrum bozuklukları, sosyal ve iletişim becerileri ile birlikte çoklu temel becerilerin gelişimi problemleri ile karakterize bir tanı grubuna verilen isimdir. Otizm spektrum bozuklukları; Otizm, Asperger Sendromu, Çocukluk Çağı Dezintegratif Bozukluk ve Başka Türlü Adlandırılamayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk gibi farklı alt başlıklarda toplanmıştır. Tüm bu gruplara, ayrıntılı dil ve konuşma değerlendirmesi yapılıp, terapiye değerlendirme ışığında yön verilir.
Otizm spektrum bozuklukları yelpazesinde en sık karşılaştığımız bozukluk olan otizm, sosyal iletişim ve sosyal etkileşim eksikliği ve sınırlı, tekrarlayıcı davranışlarla karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur. Sosyal iletişim eksikliği, ortak dikkat yetersizliği bulunmakla birlikte sosyal etkileşim için gerekli olan sözel ve sözel olmayan davranışların kullanımı yetersizdir. Sınırlı, tekrarlayıcı, sterotipik davranışlar ve akitiviteler, tekrarlayıcı konuşma, motor hareket ve nesnelerin kullanımı, rutinlerine takıntılı bağlılık( hep aynı ayakkabıyı giymek gibi), sınırlı ilgi alanları ve çok az veya ekstra duyusal hassasiyet (dokunmaya aşırı tepki, acıyı hissetmemek vb…) gibi problemler yaşarlar.
Otizmli tüm çocuklar sosyal iletişim problemleri yaşarlar. Dilin sosyal ifadelerini kullanma problemleri, otizmle birlikte görülse de bazen sadece sosyal iletişim bozukluğu (pragmatik dil bozukluğu )olabilir. Bununla birlikte başka bozuklukları olan diğer çocuklar da sosyal iletişim bozukluğu problemi yaşayabilir. Sosyal iletişim problemi olan her çocuk otizm spektrum bozukluğu içinde yer alır anlamına gelmemektedir. Detaylı tanılama kriterleri bulunmaktadır. Sosyal iletişim problemi yaşayan çocuklar aynı zamanda kelime dağarcığı, gramer, okuma ve yazma gibi diğer dil problemlerine de sahip olabilirler.
Sadece sosyal iletişim problemi yaşayan, tekrarlayan davranış paternleri, ilgileri ve aktiviteleri bulunmayan çocuklar otizm spektrum bozukluğundan ziyade sosyal (pragmatik) iletişim bozukluğu şeklinde tanı alabilirler. Otizmli çocuklarda yerinde sallanma, elleri salllama, kendine vurma gibi yinelenen, tekrarlayıcı davranışların gözlenmesi tanılama için önemli kriterlerdendir.
İletişim Problemleri:
- Mimikleri anlama ve kullanma problemi (işaret etme, el salllama, birşeyi baika birine gösterme gibi)
- Komutları takip etme, uyma,
- Kelimeleri anlama ve kullanma,
- Sohbet etme,
- Okumayı öğrenme ve yazma (Hiperleksia: Öğrenseler bile anlamlarını bilmezler yazarlar).
Aynı zamanda şu problemleri de yaşarlar;
- Günler ya da haftalar önce duyduğu kelimeleri tekrar etme(ekolali),
- Konuşurken ses tonunu kullanmada zorluk ya da şarkı söyleme tonu kullanma,
- İstediği ya da istemediği bir durumda öfke nöbetleri ile bunu ifade etme.