Selektif mutizm diğer adıyla seçici konuşmama ya da seçici suskunluk çok nadir görülen durumdur. Çok sık karşılamasak da “Birden bire konuşmayı bırakmış , sadece evde konuşuyormuş” tarzında şeyler duyarız. Selektif mutizm 1 aydan uzun süren, çocuğun belirli durumlarda, ortamlarda ve/veya kişilerle konuşmaması durumudur. Genellikle 1-3 yaşlarında ortaya çıkar ve kız çocuklarında görülme oranı erkeklere göre daha yüksektir. Bu çocuklar konuşma dilini anlarlar ve dil, konuşma gelişimleri normaldir.
Yapılan çalışmalarda yoğun anksiyete, utangaçlık ve sosyal anksiyete gözlendiği bulunmuştur fakat kesin nedeni bilinmemektedir.
İhtiyaçlarını, duygu ve düşüncelerini kafa sallayarak veya işaret ederek belirtirler veya birileri ne istediğini tahmin edene kadar hareketsiz ve tepkisiz kalırlar. Selektif mutizmli çocukların büyük çoğunluğu bu ortamlarda konuşmayı isterler ancak anksiyete ve utangaçlıktan dolayı konuşamazlar.
Selektif mutizmli çocukların terapi süreci çok yönlü olmalıdır. Pskilog ve/veya psikiyatrist, dil ve konuşma bozuklukları uzmanı, aile ve okul öğretmenleri iletişim halinde çalışmalıdır.
SELEKTİF MUTİZMDE KONUŞMA TERAPİSİ
–Küçük çocuklar için oyun terapisi yaklaşımı önerilir. Konuşma terapisti, çocuğun ilk başta iletişim olmadan da kendini rahat hissetmesini sağlamak için çeşitli oyun, oyuncak ve boya malzemeleri gibi materyaller kullanmalıdır.
–Çocuğun yol gösterici olmasına izin verilmelidir.. Etkileşimi veya katılımı zorunlu kılmamalıdır. Çocuk güvenli ve rahat hissedene kadar sözel cevaplara odaklanılmamalıdır.
–Müzik ve sanat, etkileşim ve iletişime yönlendirmek için harika araçlardır. Tedavi süreci işaret sistemi, sözel ipuçları ile başlamalı konuşma üretimi başladığında ise sözcüklerden tam cümlelere giden bir yol izlemelidir.
–Ebeveynlerden çocuğun en sevdiği aktiviteler hakkında bilgi almalı ve terapiye bunları kullanarak başlanmalıdır.Çocuğa ve şimdiki ana odaklanmalıdır.
–Çocuk terapide konuşma başladığında, aile üyeleri bu sözel iletişimi genellemesi ve eve teransfer edebilmeleri için yönlendirilmelidir.
–Yaratıcılık önemlidir. Çocuğun farklı malzemeleri iletişim aracı olarak kullanmasını sağlamak için telefonlar, mikrofonlar, ekranlar ve kuklalar kullanılmalıdır.
–Anksiyetenin altta yatan büyük bir faktör olduğu unutulmamalıdır ve çocuğun kendini güvende hissetmesi ve güvenliği öncelikle sağlanmalıdır.
–Tedavide özgüven geliştirici aktiviteleri arttırılmalıdır.Kaygı ile başetmek için çocuğa gevşeme, nefes alma egzersizleri yaptırılabilir.
–Bazı çocuklar için somut ödüller içeren bir davranış programı uygun olmaktadır. Küçük adımlarla ilerlemeli ve en ufak bir ilerlemede pekiştireç kullanılmalıdır. Çocuğun konuştuğu kişileri, genellikle ebeveynleri ve kardeşlerini terapiye dahil ediilmedilir.
–Tedavi sürecini takip etmek için ebeveynler ve öğretmenlerle mutlaka iletişim kurulmalıdır.
Sonuç olarak selektif mutizmde olumlu sonuçlar almak için gerekli terapinin uzun bir yol olduğu ve zaman aldığı unutulmamalıdır.
Sermin Kumdakcı
Odyoloji, Konuşma, Ses Bozuklukları Uzmanı
Kaynak:https://www.selectivemutismfoundation.org/