Yarık damak ve dudak doğuştan anne karnında anormal yüz ve ağız gelişimi sonucu oluşur. Yarık dudak üst dudaktan burna doğru giden bir yarık şeklinde görülür. Yarık damak ise ağız içinde yumuşak damaktan (ağzın üst çatısı) buruna doğru oluşan yarıklıktır. Bu problem çocuklarda beslenme, konuşma, işitme problemleri ile sık orta kulak enfeksiyonuna neden olabilir. Velofaringeal yetmezlik çocukların % 50’sinden daha azında başka bir sendromla beraber görülebilir.
Velofaringeal yetmezlik ise kişilerde yumuşak damak veya faringeal duvarda meydana gelen anatomik bozukluk sonucu oluşan anomalilik sebebiyle burun boşluğu ile ağız arasındaki iletişim bozukluğudur. Yumuşak damak velofarengeal kapanmayı tam sağlayamadığı için buruna hava kaçağı olur. Bu yetersizlik kişilerde konuşma (hipernasalite), yeme (çiğneme ve yutma) ve nefes alma fonksyonlarında fonksiyonel problemlere neden olur.
Konuşma analizi
Hastanın konuşma kalitesini değerlendirirken ilk yapılacak şey konuşma analizidir. Doğru tanı için konuşma analizi, velofaringeal yetmezlik değerlendirmesinde altın standarttır. Terapist tarafından hastanın ses, artikülasyon, motor konuşma ve velofaringeal fonksiyonları değerlendirilir. VY’de ana belirti sesin hipernazalitesidir. Hasta nazal hava kaçışından dolayı normal rezonans üretemez.
Hastanın konuşma değerlendirmesi sırasında rezonansın kalitesine(/i/,/u/,/e/; ünlü fonemler) hava basıncına(velofaringeal valfin kapanmasındaki yetersizlikten dolayı yetersiz ağız içi basıncı, özellikle /p/,/b/,/t/,/d/,/ş/,/ç/,/s/,/z/,/f/ gibi ünsüz fonemlerin hava akımına (nazal kaçış) ve artikülasyonuna bakılır.
Cerrahi yöntemle yapılan yarık damak, dudak onarımı sonrasında kişilerde velofaringeal yetmezlik görülebilir. Bu durumda kişi cerrahi öncesi ve sonrasında mutlaka dil ve konuşma terapisi alarak daha anlaşılır bir dil ve konuşma üretimi için desteklenmelidir.