/r/ sesini söyleyememe, artikülasyon bozuklukları içinde en sık karşılaşılanlardan birisidir. Normal dil gelişim sürecinde /r/ sesinin doğru üretimi 4-5 yaş arasında tamamlanır. /r/ sesini söylemek zordur çünkü yanına gelen ünlüye göre r’nin yeri değişmektedir. Bununla birlikte sesin üretimi kelimenin başında, ortasında ve sonunda olmasından da etkilenmektedir. /r/ sesinin üretimi için dil ucunun damağa değdirilmesi gerekmektedir. /r/ akıcı ünsüz bir sestir ve ses tellerinin titreşimi ile oluşur.
/r/ sesinin söyleyememek çocuklar ve yetişkinler için zorlayıcı bir durumdur.Özellikle ilkokul 1.sınıfta okuma-yazma öğrenme döneminde konuştuğu gibi yazma problemleri görülebilir. Bu da okuma-yazma öğreniminde zorluklara neden olacaktır. Terapi sırasında /r/ sesini öğrenmek de çocuk için zor olabilmektedir çünkü dilini nasıl pozisyonlayacağını doğrudan görmesi /b/, /m/ gibi seslere göre daha zordur. /b/ sesinde çocuğunuz dudakların kapandığını görecek, görsel bir ipucu almış olacak ve bu ipucundan yararlanarak /b/ sesini üretmeyi öğrenecektir ancak /r/onun için bu kadar kolay değildir.
Eğer çocuğunuz 6 yaşına gelmişse ve hala /r/ sesini söyleyemiyorsa artık destek alma zamanı gelmiş demektir. Çocuğunuz bu durumdan rahatsızlık hissediyorsa 6 yaşından önce de (5 yaş gibi) terapiye başlanabilir. Çocuğun genel gelişimi, dil gelişimi, zihinsel gelişimi de göz önüne alınarak çocuğun gelişimi ve ihtiyaçlarından yola çıkarak, terapiye başlama zamanı belirlenir. Geç kalan terapi /r/ sesinin yanlış üretiminin yerleşmesine ve çocuğunuzun ileride tedavide daha yoğun çaba sarfetmesine neden olabilir. Bununla birlikte çocuğunuzun sosyal iletişim becerilerinde zorluklar yaşaması gibi ek sıkıntılar da doğurabilir.
Artikülasyon bozukluklarının tanı sürecinde, tüm dil ve konuşma bozukluklarında olduğu gibi çocuğunuz ya da artikülasyon problemi olan yetişkinler mutlaka işitme testi yaptırmalı ve sesletim problemlerine neden olan işitme kaybı seçeneği olası nedenler listesinden çıkarılmalıdır.
Sermin Kumdakcı
Odyoloji Konuşma Ses Bozuklukları Uzmanı
Bir cevap yazın